مفصل زانو حاوی مایع لغزانی به نام مایع مفصلی می‌باشد. این مایع، غضروف و استخوان‌ها را روغن کاری می‌کند و مانند بالشت عمل می‌کند. این مایع حاوی مواد مغذی نیز می‌باشد و برای حفظ سلامت مفاصل بسیار مهم است. محتویات مایع مفصلی شامل: موسین (ماده بزاقی)، آلبومین، چربی، اپیتلیوم (بافت پوششی) و لوکوسیت (گلبول سفید) می‌باشد.
اگر مایع مفصلی زیاد شود، محتوی مقدار کمی کریستال، باکتری و خون می‌گردد. این محتویات موجب درد مزمن و یا حاد می‌شوند.
چه عواملی باعث افزایش مایع مفصلی می‌شوند؟
۱- آرتریت: علائم افزایش این مایع در اثر آرتریت شامل ورم و درد است.
اگر در هنگام لمس کردن، زانو متورم، قرمز و گرم باشد، ممکن است زانویتان صدمه دیده و یا عفونت دارید.
۲- آسیب زانو ممکن است اتفاقی و یا در اثر استفاده بیش از حد رخ دهد. صدمات اتفاقی شامل: شکستگی استخوان‌ها، پاره شدن رباط‌ها و یا پاره شدن غضروف‌ها می‌باشد.
صدمات ناشی از استفاده بیش از حد در صورت دویدن، کوه‌پیمایی و یا ورزش‌های ایروبیک حادث می‌شود.
۳- عفونت: زیادی مایع در زانو می‌تواند منجر به عفونت گردد. عفونت باعث تجمع چرک در مفصل زانو می‌گردد. پزشک مقداری از مایع را برمی دارد و آزمایش می‌کند تا ببیند که چه چیز باعث آن شده است.
۴- استئوآرتریت: نوعی بیماری تخریب مفصل می‌باشد. در این حالت، غضروف که زانو را نگه می‌دارد، از بین می‌رود. به این ترتیب، استخوان‌ها به هم برخورد می‌کنند و موجب درد و ورم می‌شوند.
۵- افزایش وزن، نقرس، کیست، بیماری شبه نقرس (pseudogout)، تورم کیسه‌های مفصلی (bursitis) و تومور نیز باعث افزایش مایع مفصلی می‌گردند.
راه های درمان بر حسب علت آب آوردن زانو مختلف هستند و عبارتند از:
۱- داروها: داروهایی که برای درمان علائم و یا علل آب آوردن زانو استفاده می شوند عبارتند از:
– داروهای ضد درد: برای کاهش درد زانو مصرف می شوند.
– آنتی بیوتیک ها: اگر عفونت باعث آب آوردن زانو شود، آنتی بیوتیک ها توسط پزشک تجویز می شوند.
– کورتیکواستروئیدها (کورتون ها): کورتون ها، داروهای ضدالتهاب قوی هستند مثل پردنیزون که به طور خوراکی و یا با تزریق به مفصل زانو استفاده می شوند.
کورتون ها دارای عوارض خطرناکی هستند، لذا نباید به مقدار زیاد و یا برای مدت طولانی (تحت نظر پزشک) مصرف شوند.
۲- جراحی و سایر روش های درمانی
– آسپیراسیون مفصل زانو: در این روش، پزشک مایع موجود در مفصل زانو را توسط یک سرنگ بیرون می کشد. خارج کردن آب زانو باعث کاهش فشار در این قسمت می شود.
بعد از آسپیراسیون، پزشک یک داروی کورتونی در مفصل زانو تزریق می کند تا التهاب را کم کند.
استفاده از یخ روی زانو باعث کاهش درد و ورم آن می شود. هر ۲ تا ۴ ساعت یک بار، برای مدت ۱۵تا ۲۰ دقیقه یخ را روی زانوی آب آورده قرار دهید
– آرتروسکوپی: در آرتروسکوپی با وارد کردن لوله ای باریک که سر آن لامپی روشن و دوربین دارد، از طریق برشی در پوست بالای زانو، پزشک داخل زانو را روی صفحه نمایش (مانیتور) مشاهده می کند.
همچنین جراح ممکن است در طی این کار با وسایل خاصی، بافت اضافی و شل زانو را خارج کند یا آسیب زانو را ترمیم نماید.
– جایگزینی مفصل زانو: اگر سنگینی وزن بدن روی زانوی آب آورده غیر قابل تحمل باشد، جراح ارتوپد ممکن است مفصل زانو را تعویض کند.
درمان خانگی آب آوردن زانو
۱- استراحت کردن: زمانی که زانوی شما درد دارد و ورم کرده است، از انجام کارهایی که به زانو فشار وارد می کند تا حد امکان خودداری کنید، مثل ایستادن و راه رفتن زیاد.
کمپرس سرد
۲- استفاده از یخ و بالا بردن زانو: استفاده از یخ روی زانو باعث کاهش درد و ورم آن می شود. هر ۲ تا ۴ ساعت یک بار، برای مدت ۱۵تا ۲۰ دقیقه یخ را روی زانوی آب آورده قرار دهید.
می توانید برای این کار از قطعات یخ در داخل یک کیسه پلاستیکی و یا از کمپرس سرد (که در داروخانه ها می فروشند) استفاده کنید.
وقتی که یخ را روی زانوی خود قرار می دهید، می توانید با گذاشتن بالش زیر پاهای خود، زانوی خود را بالا ببرید.
۳- داروهای ضد درد: مصرف داروهای مسکن مثل بروفن و استامینوفن که بدون نسخه پزشک هم در داروخانه ها به فروش می رسند می توانند درد زانو را کم کنند. اگر نیاز به داروی مسکن قوی تری بود، باید پزشک آن را برای شما تجویز کند.
جلوگیری از آب آوردن زانو
برای پیشگیری از آب آوردن زانو به توصیه های زیر عمل کنید:
۱- به طور منظم نزد پزشک بروید.
اگر دچار یک بیماری مزمن مفصلی مثل استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و یا نقرس هستید، به طور منظم نزد پزشک بروید تا وضعیت شما را بررسی کند.
۲- به توصیه های پزشک عمل کنید.
داروهایی را که پزشک برای درمان آب آوردن زانوی شما تجویز کرده است، به طور کامل مصرف کنید. اگر پزشک یا متخصص فیزیوتراپی، بستن آتل یا بریس زانو را به شما توصیه کرد، حتماً این کار را انجام دهید.
۳- عضلات ران خود را قوی کنید.
اگر عضلات ران شما ضعیف هستند، پزشک شما را به یک متخصص فیزیوتراپی معرفی می کند تا راه های تقویت این عضلات را به شما را یاد دهد. عضلات قوی ران بهتر از زانوی شما حمایت می کنند.
۴- با زانوی خود مهربان تر باشید.
اگر چاق هستید و می خواهید برای کاهش وزن خود ورزش کنید، ورزشی را انتخاب کنید که فشار مداوم زیادی را به مفصل زانوی شما وارد نکند، مثلا ورزش شنا و یا ورزش در آب برای شما مناسب هستند.
۵- گلوکزآمین کندرویتین: این مکمل برای بهبود خشکی و ناراحتی مفاصل بسیار مفید است. این مکمل مفاصل را بازسازی می‌کند.
۶- آب گیلاس بنوشید. آب گیلاس دارای مواد ضد التهاب می‌باشد. آب گیلاس، درد را کاهش می‌دهد و از تغییر شکل عضلات جلوگیری می‌کند.